Agnieszka Polska
The Book of Flowers, 2023
animacja HD, 9′40″
Krótkometrażowy film science fiction, zrealizowany jako animacja wspomagana sztuczną inteligencją nałożona na film 16 mm, przedstawia alternatywną historię relacji człowieka i roślin, w której gatunki kwiatowe i ludzie przez tysiąclecia żyli w ścisłej symbiozie.
Agnieszka Polska (ur. 1985 r. w Lublinie) – artystka wizualna i twórczyni filmów. Zajmuje się problematyką odpowiedzialności społecznej jednostki w kontekście ewolucji narracji historycznych, rozwoju technologicznego i ekspresji emocji. Mieszka i pracuje w Berlinie. Prezentowała swoje prace m.in. w New Museum i MoMA w Nowym Jorku, Centre Pompidou i Palais de Tokyo w Paryżu, Tate Modern w Londynie, Hirshhorn Museum w Waszyngtonie. Miała wystawy indywidualne w MSN i CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie, Hamburger Bahnhof w Berlinie, Frye Art Museum w Seattle, Nottingham Contemporary, Saltzburger Kunstverein i in. Uczestniczyła w 57. Biennale w Wenecji, 11. Biennale w Gwangju, 24. i 19. Biennale w Sydney, 14. Biennale w Szanghaju i 13. Biennale w Stambule. W 2018 r. otrzymała niemiecką Preis der Nationalgalerie.
fot. Adam Gut
Konserwacja sztuki mediów
XX wiek przyniósł znaczące zmiany w praktyce artystycznej i teoriach, które wpłynęły również na strategie konserwacji sztuki najnowszej. Dziedzina sztuki mediów nie tylko wymaga szczególnej opieki, ale także starzeje się zdecydowanie szybciej niż klasyczne dzieła sztuki współczesnej. Specjalizacja konserwacji sztuki mediów (time-based media) przybliżona zostanie na przykładzie dwóch projektów: Re:Senster – projekt restauracji cybernetycznej rzeźby Senster(1970) E. Ihnatowicza oraz wystawy REBOOT. Pionieeiring Digital Art w Nieuwe Instituut Rotterdam (2023–24) zorganizowanej przez platformę sztuki mediów LI-MA Living Media Art w Amsterdamie. Priorytetami obydwu projektów było zwrócenie uwagi na sztukę mediów, jej już stuletnią międzynarodową historię, potencjał kulturowy oraz problematykę kolekcjonowania i wystawiania. W wykładzie podkreślam, że zakres ochrony sztuki opartej na nowych technologiach jest szeroki, ewoluuje i zawsze opiera się na współpracy transdyscyplinarnej, dzieleniu się wiedzą oraz systemach opieki – „networks of care”.
Variable Media Initiative, https://www.guggenheim.org/conservation/the-variable-media-initiative
DOCAM, https://www.fondation-langlois.org/html/e/page.php?NumPage=1544
Laurenson, P., The Management of Display Equipment in Time-Based Media Installations, Tate papers online https://www.tate.org.uk/research/publications/tate-papers/03/themanagement-of-display-equipment-in-time-based-media-installations (dostęp 24.01.2022)
Hölling, H., ‘The Archival Turn’, w: Data Drift: Archiving Media and Data Art in the 21st Century, ed. R. Smite, L. Manovich, R. Smits, Riga: RIXC and Liepaja’s University Art Research Lab, 2015, s. 74.
Re:Senster Projekt, http://senster.agh.edu.pl
Lost Art, film o Sensterze, TATE London, https://www.youtube.com/watch?v=hoZb5MTKzQc&t=16s
Wystawa REBOOT, Nieuwe Instituut Rotterdam, https://nieuweinstituut.nl/projects/reboot-baanbrekende-digitale-kunst
Platforma LI-MA Living Media Art, https://li-ma.nl
Who Cares for Netart?, wideo LI-MA https://www.youtube.com/watch?v=3zfocV9QEVs
Digital Canon!?, LI-MA https://www.digitalcanon.nl/#list
Mediakunst.net, https://www.mediakunst.net
https://wwwwwwwww.jodi.org by JODI
Scrollbar Composition Jana Roberta Leegte, http://www.scrollbarcomposition.com
https://mouchette.org by Martine Neddam
Sympozjum Transformation Digital Art 2024, LI-MA, Amsterdam, https://li-ma.nl/article/transformation-digital-art-2024/
Ekomedia. Od światłowodów do chmury (i z powrotem)
Wykład jest poświęcony ekomediom – kategorii, która wyłoniła się na przecięciu badań nad kulturą wizualną, humanistyki środowiskowej (wraz z humanistyką badającą związki kultury z logikami społeczeństwa uzależnionego od paliw kopalnych), teorii postkolonialnej i teorii mediów. Wychodzi ona przy tym poza ekokrytykę i otwiera się na wszelkie tradycyjne nurty krytyczne podważające ogląd świata oparty na dominacji i wykluczeniu: teorię feministyczną i teorię queer, myślenie dekolonializacyjne, uwzględniające perspektywę badań nad niepełnosprawnościami. Ekomedia formułują odpowiedzi na dobrze już znane problemy antropocenu, w tym: katastrofę klimatyczną, neokolonialne polityki ekstraktywizmu nastawione na eksploatację zasobów naturalnych bez względu na konsekwencje ekologiczne i koszty społeczne, logiki plantacjocenu, rugowanie bioróżnorodności (za Elizabeth Kolbert określa się je czasem szóstym wymieraniem).
Perspektywa ekomedialna jest propozycją, która pozwala zobaczyć, jak łączą się ze sobą światłowody, chmury, gleba i oceany (i wszystko, co pomiędzy nimi). Należy ona jednocześnie do zestawu praktyk badawczych, które każą zweryfikować antropoceniczne i ekstraktywistyczne ideologie, na których ufundowane jest nasze myślenie o świecie.
Jeśli przyjąć klasyczne propozycje Marshalla McLuhana za punkt wyjścia nowoczesnej teorii mediów, to można powiedzieć, że początkowo cechował ją duży ładunek antropocentryzmu. Media były rozumiane przede wszystkim jako poszerzenie ludzkiego sensorium. Czy perspektywa antropocentryczna w badaniach mediów jest nieuchronna? Czy możemy myśleć o ziemi, powietrzu, wodzie i ogniu jako o mediach? Czy Gaja to platforma medialna? Z drugiej strony, dlaczego nie możemy sobie pozwolić w naszym myśleniu o mediach na pomijanie kosztów ekologicznych ich podstawowych infrastruktur? Jak teoria mediów wpisuje się w ideologię ekstraktywizmu? Wykład podejmuje te i inne pytania, podążając mniej uczęszczanymi szlakami teoretycznymi i sięgając do propozycji m.in. Johna Durhama Petersa, Cajetana Iheki czy Melody Jue.
Martín Arboleda, Planetary Mine. Territories of Extraction under Late Capitalism, Verso, London – New York 2020.
Anna Barcz, Environmental Cultures in Soviet East Europe. Literature, History and Memory, Bloomsbury Publishing 2020.
Ewa Bińczyk, Uspołecznianie antropocenu. Ekowerwa i ekologizowanie ekonomii, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2024.
Cajetan Iheka, African Ecomedia. Network Formes, Planetary Politics, Duke University Press, Durham – London 2021.
Melody Jue, Wild Blue Media. Thinking Through Seawater, Duke University Press, Durham – London 2020.
Andrzej Marzec, Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2021.
Timothy Morton, Mroczna ekologia. Ku logice przyszłego współistnienia, przeł. A. Barcz, Oficyna Związek Otwarty, Warszawa 2024.
Justin Parks, “The poetics of extractivism and the politics of visibility”. Textual Practice vol. 35 no. 3, 2021, ss. 353–362, https://doi.org/10.1080/0950236X.2021.1886708
Lisa Parks, Nicole Starosielski (red.), Signal Traffic. Critical Studies of Media Infrastructures, University of Illinois Press, Urbana, Chicago and Springfield 2015.
John Durham Peters, The Marvelous Clouds. Towards a Philosophy of Elemental Media, The University of Chicago Press, Chicago 2015.
Thea Riofrancos, Resource Radicals. From Petro-Nationalism to Post-Extractivism in Ecuador, Duke University Press, Durham 2020.
Susan Leigh Star, “The Ethnography of Infrastructure”, American Behavioral Scientist vol. 43 no 3 1999, https://doi.org/10.1177/00027649921955326
Nicole Starosielski, The Undersea Network, Duke University Press, Durham 2015.
Maristella Svampa, Neo-Extractivism in Latin America, Cambridge University Press, Cambridge 2019.
Imre Szeman, Jennifer Wenzel, “What do we talk about when we talk about extractivism?”. Textual Practice vol. 35 no. 3, ss. 505–523, https://doi.org/10.1080/0950236X.2021.1889829
Michael Truscello, Infrastructural Brutalism. Art and Necropolitics of Infrastructure, The MIT Press, Cambridge – London 2020.
Wybrane materiały na temat projektu Shelley Jackson Snow:
https://www.instagram.com/snowshelleyjackson/?hl=en
https://www.theguardian.com/books/2014/jan/17/shelley-jackson-writes-snow-story-tattoos
Anna Nacher, The Creative Process as a “Dance of Agency”. Shelley Jackson’s Snow: Performing Literary Text with Elements [w:] Digital Media and Textuality, red. Daniela Maduro-Cortes, Transcript Verlag, Bielefeld 2017 https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783839440919-011/html?lang=en&srsltid=AfmBOooiHM1Wjp9yWNqOcVDnndJeko291hU1QUW16sn5Jzn8mFG1pjyq
(otwarty dostęp)
Wybrane materiały na temat projektu Rare Earthenware Unknown Fields:
https://liamyoung.org/projects/rare-earthenware
Wybrane materiały na temat projektu Justyny Górowskiej i Eweliny Jarosz Cyberwedding to the Brine Shrimp (Cyfrowe zaślubiny z krewetkami solankowymi): https://justynagorowska.com/Cyber-wedding-to-the-brine-shrimp
W poszukiwaniu sprawczości. Między krytyką a spekulacją
Technologie pozostają chyba ostatnią przestrzenią życia społecznego, w której utrzymują się bezkrytyczne narracje na temat „postępu”. W świecie wszechobecnych kryzysów nowe rozwiązania techniczne mają być ostatnią nadzieją – nawet jeśli w rzeczywistości same generują kolejne problemy, od ekologicznych przez ekonomiczne po te związane z przekształceniami sfery publicznej. Przebicie się przez te narracje jest tym trudniejsze, że technologie – w tym media – przeważnie postrzegane są jako coś, co po prostu działa, jest oparte na neutralnych wyborach, nie ma wymiaru politycznego. Być może to właśnie pole sztuki jest miejscem, gdzie związki przekształceń technologii z życiem społecznym są problematyzowane w sposób pozwalający odsłaniać stojące za nimi niezauważalne, niematerialne procesy, uwidaczniać kwestie władzy i kontroli. Takim działaniom poświęcone będzie wystąpienie, oparte na odwołaniu do wybranych prac. Żeby nie pozostać jednak przy krytyce, zajmiemy się też spekulatywnym wymiarem sztuki – podsuwanym przez artystki i artystów wizjom lepszych, sprawiedliwszych i bardziej zrównoważonych technologii.
Troska o techno-ekologiczne sploty w projektach VR
Wykład poświęcony jest analizie potencjału praktyk artystycznych wykorzystujących technologię rzeczywistości wirtualnej w kontekście refleksji nad globalnym kryzysem klimatycznym w epoce antropocenu. W pierwszej części wystąpienia przeprowadzę analizę projektu Le Corps-glitch (multitudes) autorstwa Marie-Eve Levasseur. Dzieło to w sposób symbiotyczny łączy ludzkie ciało z elementami roślinnymi, zwierzęcymi oraz technologicznymi, wykorzystując immersję rzeczywistości wirtualnej. W rezultacie powstaje technośrodowisko, w którym relacyjność więcej-niż-ludzka zostaje ukazana w dynamiczny i ożywiony sposób. W drugiej części wystąpienia przyjrzę się pracy Air Morphologiesautorstwa duetu Matterlurgy. Jest to interaktywny projekt badawczy wykorzystujący technologię rzeczywistości wirtualnej, skoncentrowany na badaniu materialności i składu cząstek zanieczyszczeń powietrza, ich przyczyn, skutków oraz morfologicznej sprawczości.
Projekty te, zapewniając nowe multisensoryczne doświadczenia, przekształcają funkcje współczesnych technologii, celowo odchodząc od antropocentrycznego postrzegania natury jako konsumpcyjnego spektaklu. W ten sposób immersyjne i interaktywne praktyki wytwarzają nowe metody pracy, które odrzucają homogeniczne i konsumpcyjne schematy, rozwijając w uczestnikach nową wrażliwość na techno-ekologiczną współzależność. Immersyjność dzieł umożliwia użytkownikom przezwyciężenie obojętności wobec ekologii, a tym samym rozwój relacji ze środowiskiem opartej na trosce o świat więcej-niż-ludzki.
Historie materialnie losowe. Unikalność doświadczenia narracji w grach cyfrowych
Podczas kontaktu z grą cyfrową osoba grająca doświadcza losowości na wielu poziomach. Niekoniecznie mowa tu o mechanikach gry, ale również o jej innych funkcjonalnościach opartych na niepewności. Jak twierdzi Greg Costikyan (2013), jest to powszechny mechanizm, który utrzymuje zainteresowanie i zaangażowanie graczy. Niepewność nie ogranicza się jedynie do możliwości pojawienia się w grze określonego obiektu lub zdarzenia, ale także do budowania napięcia w narracji. Podczas gry możemy również nie być pewni swoich własnych umiejętności lub zachowania innych graczy. W ostatnich latach obserwujemy rosnącą popularność gier, w których niepewność stanowi centralny punkt rozgrywki. Chociaż większość badań dotyczących tego tematu koncentruje się na etycznych aspektach wykorzystania mechanizmów tak zwanych „loot boxów”, czyli skrzynek z losowymi łupami, które pojawiają się w grach jako nagroda dla gracza (Nielsen & Grabarczyk, 2019; Xiao et al., 2022) – to warto zaznaczyć, że losowość może być podłożem nie tylko treści hazardowych, ale też właśnie eksperymentów z formułą niepewności w grach cyfrowych i płynącej z niej przyjemności. Designerzy nie tylko eksplorują możliwości proceduralnie generowanych środowisk gry, ale również wprowadzają interesujące mechanizmy na poziomie konstruowania narracji. Doświadczenia te mocno bazują na pracy algorytmów, które stają się tutaj swoistym dyspozytywem – siłą kształtującą uwikłane w nie jednostki. Karen Barad, wychodząc od teorii Michela Foucaulta, traktuje dyspozytywy jako praktyki o podłożu materialno-dyskursywnym, które odpowiadają za znaczenia wyłaniające się z relacji. Dzięki nim zjawiska zyskują odrębne cechy i granice, które mogą być eksplorowane przez inne byty. Gdyby przełożyć to na moment rozgrywki, to mechanizmy związane z losowością gry definiują ostatecznie to, co w grze się wydarza, i to, w jaki sposób musimy jako gracze zareagować. Moment, który jeszcze przed chwilą był niezdeterminowany, staje się nie tylko dookreślony, ale również unikatowy. Co ciekawe, podejście to odbija główne tendencje w kulturze algorytmicznej – wraz ze wzrostem postrzegania algorytmów poprzez pryzmat obiektywnego losu. Pomimo wszechobecnej standaryzacji treści niepewność związana z tym, jak funkcjonują algorytmy, rodzi w użytkownikach poczucie indywidualnego i intymnego doświadczenia. Właśnie tę korelację – między standaryzacją a indywidualnością – przedstawię w wykładzie.
Barad, K. M. 2007. Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Durham: Duke University Press.
Costikyan, G. 2013. Uncertainty in Games. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
Nielsen, R., Grabarczyk, P. 2019. “Are Loot Boxes Gambling? Random Reward Mechanisms in Video Games”, DiGRA ’18 – Proceedings of the 2018 DiGRA International Conference: The Game is the Message, DiGRA, July, 2018, http://www.digra.org/digital-library/publications/are-lootboxes-gambling-random-reward-mechanisms-in-video-games/
Inteligentne nieświadomości
Wykład opowiada o próbach alternatywnego modelowania SI na przykładzie eksperymentalnej instalacji o nazwie HYPNOTIC AI, stworzonej przez Anię Malinowską i Przemysława Jasielskiego w nurcie badań przez sztukę. Tym samym angażuje się w dyskusję na temat „nieświadomości maszyn”, polemizując z dominującymi izomorficznymi modelami sztucznej inteligencji, które – naśladując ludzką umysłowość – ograniczają wgląd w osobliwą inteligencję maszyn. HYPNOTIC AI oferuje rodzaj interakcji między komputerem a człowiekiem umożliwiający doświadczenie ich fenomenologicznych odrębności na poziomie wymiany wolnej od intelektualnych kodów. Odwołując się do technik hipnozy i komunikacji na poziomie nieświadomości, HYPNOTIC AI skłania do „odpoznania” AI jako czegoś więcej niż narzędzia czy symulacji, badając jej potencjał jako medium doświadczalnego, które komunikuje się poza tradycyjnymi kodami i materialnością. Wykład zgłębi implikacje systemu HYPNOTIC AI w odniesieniu do problemu SI, relacji człowiek – maszyna oraz filozoficznych rozważań na temat sztucznej świadomości, odwołując się do innych eksperymentów w projektowaniu i sztuce, inspirując przy tym do nowych dyskusji na temat ewoluującej dynamiki między ludzką kognicją a inteligencją maszynową.
Publikacja
Nowe ekosystemy sztuki
New ecosystems of art
Wystawa sztuki cyfrowej artystek i artystów z Polski w wersji stacjonarnej i online
Exhibition of Digital Works by Artists from Poland – On Site and Online
ŚCIĄGNIJ | DOWNLOAD
Organizator wystawy / Exhibition organizer: Galeria Arsenał w Białymstoku
Partner / Partner: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
Zespół kuratorski / Curatorial team: Eliza Urwanowicz-Rojecka & Jakub Wróblewski
Identyfikacja wizualna / Visual identity: Renata Motyka
Architektura wystawy / Exhibition design: Jakub Marzoch
Współpraca / Collaboration: Iga Chmielecka, Paweł Nowak, Katarzyna Urbańska
Redakcja i korekta tekstów / Editing and proofreading: Ewa Borowska
Tłumaczenie z i na angielski / English to Polish and Polish to English translation: Aleksandra Sobczak-Kövesi
Promocja / Communication and promotion: Gabriela Owdziej, Piotr Trypus
Zdjęcia z wystawy / Exhibition photos: Adam Gut
Opieka nad właściwą realizacją projektu „Sztuki wizualne” / Supervising the proper implementation of the “Sztuki wizualne” project: Julita Sitniewska
Wsparcie prawne / Legal support: Urszula Dubieniecka-Kiszło
Opieka księgowa / Accounting: Marlena Maleszewska, Anna Olesiewicz, Katarzyna Wilimas
Koordynacja / Coordination: Eliza Urwanowicz-Rojecka & Jakub Wróblewski
© Copyright by Galeria Arsenał w Białymstoku and Authors, Białystok 2024
Wydawca / Published by Galeria Arsenał w Białymstoku, ul. Adama Mickiewicza 2, 15-222 Białystok, Poland, galeria-arsenal.pl
Dyrektorka Galerii Arsenał w Białymstoku / Director of the Arsenal Gallery in Białystok: Monika Szewczyk
Białystok 2024
ISBN 978-83-66262-25-6
Wojciech Bąkowski
Analiza wzruszeń i rozdrażnień II, 2016
część dyptyku filmowego
Analiza wzruszeń i rozdrażnień II to film będący częścią dyptyku realizowanego w latach 2015–2016. Składają się na niego metaforyczne przedstawienia intymnych przestrzeni własnego pokoju i… umysłu. Połączenie muzyki, dźwięków konkretnych z poetycznym tekstem mówionym i animowanymi rysunkami to charakterystyczny rys estetyki prac filmowych Bąkowskiego, który zaprzestał tej techniki w 2019 roku.
Konsekwentna postawa artystyczna Bąkowskiego wyrasta z zanurzenia w „rzeczywistości najniższej rangi”. Artysta chętnie przywołuje to określenie, użyte niegdyś przez Tadeusza Kantora, jako najtrafniej charakteryzujące zarówno jego własne działania, jak i poszukiwania kolegów z formacji Penerstwo, której jest członkiem. Bąkowski operuje spójną estetyką wyrastającą z kongruencji przeciwieństw: prymitywizmu i wyrafinowania, arogancji i wrażliwości, głębokiego przeżywania świata i pławienia się w rynsztoku. (I. Kopania, 2012).
Wojciech Bąkowski (ur. 1979 w Poznaniu) – artysta wizualny, poeta i muzyk. Mieszka i pracuje w Warszawie. Jego prace były pokazywane m.in. w nowojorskim New Museum (2009), Schmela Haus, Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen w Düsseldorfie (2012), Museum Morsbroich w Leverkusen (2013) i w warszawskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej (2013). Słowo, dźwięk i obraz stanowią podstawowe instrumentarium Bąkowskiego, w konsekwencji stając się niekiedy treścią jego prac. W 2015 r. otrzymał główną nagrodę na 61. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych Oberhausen w Niemczech. Jego filmy były prezentowane podczas festiwali filmowych w Toronto, Wiedniu, Ann Arbor i wielu innych. Indywidualne projekcje organizowano w instytucjach nowojorskich (Anthology Film Archives i Museum of Moving Image) oraz w National Gallery of Art w Waszyngtonie.
Artysta koncertował w ramach licznych polskich festiwali (Unsound, OFF festival, Open’er, Nowa Muzyka i in.), jak również w galeriach i muzeach w Warszawie (Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Zachęcie, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski) i za granicą (Eye Museum w Amsterdamie, galerii Bureau w Nowym Jorku i in.). Jego albumy muzyczne zostały wydane przez wytwórnie Dunno Recordings, Bocian Records, Qlturap i Dyspensa records, a także przez ArtBazaar. Wojciech Bąkowski jest reprezentowany przez galerię Stereo w Warszawie i galerię Bureau w Nowym Jorku.
fot. Adam Gut
Norman Leto
Norman’s Dreamcatcher. Próba wizualnego odtworzenia snu z ręcznych zapisek za pomocą najnowszych syntetycznych technik wideo, 2023–2024
wideo full HD, dźwięk stereo, 5′, pętla
Dreamcatcher to praca będąca wynikiem następującego eksperymentu: biorę poranne notatki ze snów, które miałem w nocy. Wpisuję je niemal dosłownie jako prompty do najnowszych algorytmów wideo (Stable Diffusion, Stable Video, Runway, Luma etc.). Następnie obserwuję krótkie sekwencje wygenerowane przez sieć neuronową i szukam tych klipów, które najbardziej przypominają wizualnie mój zapamiętany sen. Na koniec montuję z nich krótkie wideo będące quasi-zapisem lub bliską interpretacją mych snów – jeszcze nie dokładną, ale najlepszą i najwierniejszą, na jaką obecnie nas stać.
Sny pokazane tutaj dotyczą sytuacji intymnych, kłusownictwa, biegania po postsowieckiej architekturze. Snów przybywa, i Dreamcatcher będzie się rozrastał. Spełnieniem moich marzeń byłoby bezpośrednie nagrywanie snów, wielozmysłowe i wielokanałowe. W roku 2024 nie jest to jednak jeszcze technicznie możliwe.
Norman Leto – urodzony w 1980 r. jako Łukasz Banach. Samouk z dziedziny malarstwa, filmu i nowych mediów. W wieku 19 lat zaprzyjaźnił się ze Zdzisławem Beksińskim – znajomość ta, głównie korespondencyjna, pozwoliła mu poznać podstawy warsztatu malarskiego. Jego pierwsza wystawa jako Normana Leto odbyła się w 2007 r. w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie. Tego samego roku pracował z Krystianem Lupą nad materiałami wideo do sztuki Factory Two opowiadającej o słynnej fabryce Andy’ego Warhola. W 2009 r. Leto wyjechał do Nowego Jorku, gdzie dokończył częściowo autobiograficzną powieść Sailor, jednocześnie pracując nad scenariuszem do pełnometrażowego filmu pod takim samym tytułem. Premierowy pokaz filmu miał miejsce w 2010 r. podczas festiwalu Era Nowe Horyzonty we Wrocławiu. Sailor został bardzo dobrze przyjęty na festiwalach w kraju i za granicą, m.in. Biennale of Sydney i Bradford International Film Festival. W 2010 r. Leto przeprowadził się do Warszawy. W następnych latach, poza seriami prac malarskich, w tym autobiograficznych, zrealizował pełnometrażowy film Photon (2017), opowiadający o zjawisku życia od początku znanej nam historii, w którym w rolę narratora wcielił się Andrzej Chyra. W 2017 r. film prezentowany był m.in. na: CPH:DOX w Kopenhadze, HotDocs w Toronto, T-Mobile Nowe Horyzonty we Wrocławiu, Open City IFF w Londynie, Gdynia IFF, Sydney Antenna IFF. Od 2017 r. Leto pracuje nad kolejnym filmem zatytułowanym Pilot, ukazującym wydarzenia z 11 września 2001 r. z unikalnej perspektywy amerykańskich pilotów myśliwców przechwytujących. Premiera planowana jest na 2026 r.
fot. Adam Gut
