Wykład jest poświęcony ekomediom – kategorii, która wyłoniła się na przecięciu badań nad kulturą wizualną, humanistyki środowiskowej (wraz z humanistyką badającą związki kultury z logikami społeczeństwa uzależnionego od paliw kopalnych), teorii postkolonialnej i teorii mediów. Wychodzi ona przy tym poza ekokrytykę i otwiera się na wszelkie tradycyjne nurty krytyczne podważające ogląd świata oparty na dominacji i wykluczeniu: teorię feministyczną i teorię queer, myślenie dekolonializacyjne, uwzględniające perspektywę badań nad niepełnosprawnościami. Ekomedia formułują odpowiedzi na dobrze już znane problemy antropocenu, w tym: katastrofę klimatyczną, neokolonialne polityki ekstraktywizmu nastawione na eksploatację zasobów naturalnych bez względu na konsekwencje ekologiczne i koszty społeczne, logiki plantacjocenu, rugowanie bioróżnorodności (za Elizabeth Kolbert określa się je czasem szóstym wymieraniem).
Perspektywa ekomedialna jest propozycją, która pozwala zobaczyć, jak łączą się ze sobą światłowody, chmury, gleba i oceany (i wszystko, co pomiędzy nimi). Należy ona jednocześnie do zestawu praktyk badawczych, które każą zweryfikować antropoceniczne i ekstraktywistyczne ideologie, na których ufundowane jest nasze myślenie o świecie.
Jeśli przyjąć klasyczne propozycje Marshalla McLuhana za punkt wyjścia nowoczesnej teorii mediów, to można powiedzieć, że początkowo cechował ją duży ładunek antropocentryzmu. Media były rozumiane przede wszystkim jako poszerzenie ludzkiego sensorium. Czy perspektywa antropocentryczna w badaniach mediów jest nieuchronna? Czy możemy myśleć o ziemi, powietrzu, wodzie i ogniu jako o mediach? Czy Gaja to platforma medialna? Z drugiej strony, dlaczego nie możemy sobie pozwolić w naszym myśleniu o mediach na pomijanie kosztów ekologicznych ich podstawowych infrastruktur? Jak teoria mediów wpisuje się w ideologię ekstraktywizmu? Wykład podejmuje te i inne pytania, podążając mniej uczęszczanymi szlakami teoretycznymi i sięgając do propozycji m.in. Johna Durhama Petersa, Cajetana Iheki czy Melody Jue.
Martín Arboleda, Planetary Mine. Territories of Extraction under Late Capitalism, Verso, London – New York 2020.
Anna Barcz, Environmental Cultures in Soviet East Europe. Literature, History and Memory, Bloomsbury Publishing 2020.
Ewa Bińczyk, Uspołecznianie antropocenu. Ekowerwa i ekologizowanie ekonomii, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2024.
Cajetan Iheka, African Ecomedia. Network Formes, Planetary Politics, Duke University Press, Durham – London 2021.
Melody Jue, Wild Blue Media. Thinking Through Seawater, Duke University Press, Durham – London 2020.
Andrzej Marzec, Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2021.
Timothy Morton, Mroczna ekologia. Ku logice przyszłego współistnienia, przeł. A. Barcz, Oficyna Związek Otwarty, Warszawa 2024.
Justin Parks, “The poetics of extractivism and the politics of visibility”. Textual Practice vol. 35 no. 3, 2021, ss. 353–362, https://doi.org/10.1080/0950236X.2021.1886708
Lisa Parks, Nicole Starosielski (red.), Signal Traffic. Critical Studies of Media Infrastructures, University of Illinois Press, Urbana, Chicago and Springfield 2015.
John Durham Peters, The Marvelous Clouds. Towards a Philosophy of Elemental Media, The University of Chicago Press, Chicago 2015.
Thea Riofrancos, Resource Radicals. From Petro-Nationalism to Post-Extractivism in Ecuador, Duke University Press, Durham 2020.
Susan Leigh Star, “The Ethnography of Infrastructure”, American Behavioral Scientist vol. 43 no 3 1999, https://doi.org/10.1177/00027649921955326
Nicole Starosielski, The Undersea Network, Duke University Press, Durham 2015.
Maristella Svampa, Neo-Extractivism in Latin America, Cambridge University Press, Cambridge 2019.
Imre Szeman, Jennifer Wenzel, “What do we talk about when we talk about extractivism?”. Textual Practice vol. 35 no. 3, ss. 505–523, https://doi.org/10.1080/0950236X.2021.1889829
Michael Truscello, Infrastructural Brutalism. Art and Necropolitics of Infrastructure, The MIT Press, Cambridge – London 2020.
Wybrane materiały na temat projektu Shelley Jackson Snow:
https://www.instagram.com/snowshelleyjackson/?hl=en
https://www.theguardian.com/books/2014/jan/17/shelley-jackson-writes-snow-story-tattoos
Anna Nacher, The Creative Process as a “Dance of Agency”. Shelley Jackson’s Snow: Performing Literary Text with Elements [w:] Digital Media and Textuality, red. Daniela Maduro-Cortes, Transcript Verlag, Bielefeld 2017 https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783839440919-011/html?lang=en&srsltid=AfmBOooiHM1Wjp9yWNqOcVDnndJeko291hU1QUW16sn5Jzn8mFG1pjyq
(otwarty dostęp)
Wybrane materiały na temat projektu Rare Earthenware Unknown Fields:
https://liamyoung.org/projects/rare-earthenware
Wybrane materiały na temat projektu Justyny Górowskiej i Eweliny Jarosz Cyberwedding to the Brine Shrimp (Cyfrowe zaślubiny z krewetkami solankowymi): https://justynagorowska.com/Cyber-wedding-to-the-brine-shrimp
