Świadomość planetarna. Nowe rzeczywistości

21.04.2023–31.05.2023

Galeria Arsenał elektrownia, ul.Elektryczna 13 (wejście od ul.Świętojańskiej), Białystok

Artystki i artyści: Ernest Borowski, Hubert Czerepok, Eternal Engine (MartiX Nawrot, Jagoda Wójtowicz), Andrei Isakov, Krystyna Jędrzejewska-Szmek & Paulina Mirowska, Ivan Svitlychnyi, Anastasiia Vorobiova, Dominika Wolska, Jakub Woynarowski

Zespół badawczy: Zuzanna Sękowska, Eliza Urwanowicz-Rojecka, Jakub Wróblewski
Identyfikacja wizualna: Jakub Wróblewski

Założenie projektu jest inspirowane kategorią świadomości planetarnej – w nawiązaniu do teorii socjologa i teoretyka globalizacji Rolanda Robertsona, twórcy pojęcia świadomości globalnej (Robertson 1992, 2020). Zwrot w kierunku relacji świat – wszechświat jest daleko idącym wyzwaniem, z którym borykają się nauki społeczno-humanistyczne. Świadomość planetarna w naszym rozumieniu dotyczy jednak planety Ziemi jako całości; planety eksploatowanej, wyzyskiwanej, lekceważonej, sukcesywnie doprowadzanej na skraj zagłady. Jednocześnie traktowanej coraz bardziej podmiotowo, z empatią i troską.

Gwałtowny postęp technologiczny, skok w metawersum, protezowanie rzeczywistości technologią z jednej strony nie rozwiązuje dotychczasowych problemów, z drugiej zaś generuje nowe możliwości – i przynosi pytania o nowe rzeczywistości. Te zaś są szansą na dowiedzenie nieznanych potencjałów, uwidocznienie nowych – możliwych i wyobrażonych – relacji z Planetą.

Do opisania i zobrazowania nowych rzeczywistości nie wystarcza więc już punkt widzenia osadzony na poziomie lokalnym, glokalnym czy nawet globalnym. Stąd zwrot ku poziomowi planetarnemu, na którym planeta Ziemia jako całość jest rzeczywistością poddawaną spekulacji co do jej kształtu w przeszłości, teraźniejszości i jej wyobrażonej przyszłości. Kto poza człowiekiem jest sprawczym aktorem, agensem wobec aktualnej i przyszłej kondycji naszej Planety?

Coraz częściej powtarza się też pytanie o etyczność tworzenia rozbudowanych projektów wirtualnych w ogóle; o etykę generowania doświadczeń artystycznych w dobie wielkiego kryzysu energetycznego, kryzysów humanitarnych i wojen; w perspektywie dzisiejszych i nadchodzących klęsk żywiołowych i migracji klimatycznych; w cieniu nadchodzących być może wojen o wodę i żywność. Coraz częściej zwraca się uwagę na ekologiczną stronę procesowania rozbudowanych światów, zadaje pytanie o etyczność rozszerzania przestrzeni multimedialnych. Ta ostatnia kwestia dotyczy nie tylko kategorii obciążenia energetycznego, ale również odnosi się do kwestii psychologicznej i socjologicznej – funkcjonowania człowieka w społeczeństwie, we wspólnocie, na styku światów transmedialnego i realnego.

Nasze zanurzenie w technologii stało się już dawno faktem, funkcjonujemy wplątani w algorytmy, świadcząc „niewidzialną pracę” (Świrek, 2018). Transmedia jednak, jak pokazały ostatnie miesiące, funkcjonują w polu kultury nie tylko jako element rozrywki czy też dogodny obszar eskapizmu i wyobcowania, przestrzeń dla odmiennej komunikacji, środowisko generowania nowych wyrazów artystycznych. Pozwalają na stworzenie backupu miejsc, na rejestrowanie modeli miast i obiektów, na dokumentowanie dziedzictwa materialnego, wspieranie pamięci – ale i na aktywne przekazywanie doświadczenia (wojny, masowej zagłady). Przestrzeń wirtualna i cyfrowe działania mogą być też aktywnym orężem – niezwykle sprawnym.

Wystawa Świadomość planetarna. Nowe rzeczywistości nie dotyczy wyłącznie solipsystycznego bądź otwierającego wymiaru rzeczywistości wirtualnej. Dotyczy nowych potencjałów, ale i odwołuje się do klasycznych wątków kulturowych i historycznych – pojęcia świadomości społecznej, pozycji na mapie, sposobu widzenia świata-planety i budowania jej całościowego obrazu w wyobraźni – w kategoriach racjonalnych i pozaracjonalnych. Jakie poglądy, przekonania, idee pojawiają się w tym obszarze, kształtując nasze style myślenia, wzorce, normy? Jakie wektory i nośniki je ukierunkowują, dostarczają i/lub budują?

Punktem wyjścia dla naszej narracji – eksperymentu myślowego – jest środowisko Galerii Arsenał elektrownia w Białymstoku. Historyczny budynek elektrowni niesie w sobie bagaż symboliki kulturowej – jako ucieleśnienie triumfalnej ery uprzemysłowienia, symbol postępu, świadectwo zdobyczy elektryfikacji. Budynek elektrowni, zarówno ten materialny, fizycznie obecny, jak i zeskanowany w 3D, staje się punktem styku i wiązania działań – punktem spotkania rzeczywistości fizycznej i pozamaterialnej. Będzie on jednocześnie interfejsem do kolejnych prób przepracowywania traumy nowoczesności i tego, co cywilizacja uczyniła planecie.

W projekcie pokazujemy potencjał technologii XR (extended reality, poszerzonej rzeczywistości) jako zasobu nowych technik w polu sztuki, coraz częściej jednak funkcjonujących równolegle do bardziej „klasycznych” i „tradycyjnych” mediów jak wideo czy instalacja. W przestrzeni wystawy pełnią one rolę nośników opowiadających narracje związane ze świadomością planetarną. Czy mają dodatkowy potencjał?


Materiały prasowe dostępne pod linkiem [KLIKNIJ]

5–6.11.2021
Galeria Arsenał w Białymstoku, ul. A. Mickiewicza 2, Białystok 

Uczestniczki i uczestnicy: Piotr Cichocki, Piotr Fortuna, Michał Krzykawski, Anna Nacher, Jerzy Stachowicz, Matylda Szewczyk, Tomasz Rakowski i osoby związane z Pracownią 3D i Zdarzeń Wirtualnych II Wydziału Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (Agata Chodera, Przemysław Danowski, Andrei Isakov, Krystyna Jędrzejewska-Szmek, Palina Komarova, Agata Konarska, Mateusz Kowalczyk, Dobrosława Król, Jakub Wróblewski).

Seminarium-warsztaty teoretyczne
towarzyszące wystawie „Liminal – stan przejściowy”

5-6.11.2021
Galeria Arsenał w Białymstoku, ul. A. Mickiewicza 2, Białystok

Warsztaty poprowadzą:

Piotr Cichocki, Piotr Fortuna, Michał Krzykawski, Anna Nacher, Jerzy Stachowicz, Matylda Szewczyk, Tomasz Rakowski i osoby związane z Pracownią 3D i Zdarzeń Wirtualnych II Wydziału Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (Agata Chodera, Przemysław Danowski, Andrei Isakov, Krystyna Jędrzejewska-Szmek, Palina Komarova, Agata Konarska, Mateusz Kowalczyk, Dobrosława Król, Jakub Wróblewski).
   
Wystawa „Liminal – stan przejściowy” jest wyborem prac stworzonych przez studentki, studentów i współpracowników Pracowni 3D i Zdarzeń Wirtualnych II na Wydziale Sztuki Mediów ASP w Warszawie pod kierunkiem dra hab. Jakuba Wróblewskiego, we współpracy z Andreiem Isakovem i Przemysławem Danowskim.

W ramach wydarzeń towarzyszących zaplanowaliśmy seminarium-warsztaty, które będą próbą teoretycznego uchwycenia zjawiska w procesie, próbą krytycznego namysłu nad sztuką immersyjną i specyfiką działań w przestrzeni wirtualnej. Chcemy odejść od klasycznego modelu konferencji i wystąpień, by umożliwić dialog międzyśrodowiskowy – stworzyć sytuację, w której reprezentanci różnych dziedzin humanistyki i sztuki, po zapoznaniu się z pracami i praktyką Pracowni 3D i Zdarzeń Wirtualnych II, będą mogli wymienić uwagi, opinie i spostrzeżenia. Zależy nam na żywej, twórczej, inspirującej dyskusji, z której notatki, zapiski, wnioski zostaną jako ślad procesu badawczego. Na tej podstawie zostanie opracowana publikacja pokonferencyjna.

Nie traktujemy tej wystawy i towarzyszącej jej konferencji jako klamry spinającej i ostatecznie podsumowującej zjawisko pracy z przestrzenią wirtualną. Traktujemy je jako otwarcie żywej rozmowy, zaproszenie do współpracy, bowiem w opisywaniu przestrzeni transmedialnej i praktyk z nią związanych jest jeszcze wiele do zrobienia.

Zapraszamy Państwa do namysłu nad wspólnotą doświadczenia, nad sposobami i celem przenoszenia wrażeń, nad politycznością tych działań. Chcemy też zapytać, w jakim stopniu działania z rzeczywistością wirtualną są dziś polityczne, klasowe. Zastanowimy się nad ich stroną etyczną i empatyczną. Zależy nam na dostrzeżeniu tła kulturowego i swoistości praktyk kulturowych, z których działania z rzeczywistością wirtualną się wywodzą i które też (być może na nowo) definiują.

Spróbujemy rozstrzygnąć, czy performans 3D, realizacje wirtualne, doświadczenia VR trzeba/można odczytywać jedynie na płaszczyźnie działania artystycznego. Wiele ciekawych rzeczy wydarza się również w sferze językowej – po pierwsze w transmitowaniu opowieści autora/autorki na język wyrazu wirtualnego, po drugie w mówieniu o zjawisku wirtualnym i „demokratyzacji” języka. O tym również chcemy porozmawiać.

PROGRAM

I DZIEŃ – 5.11.2021 (piątek) godz. 18:00-20:00

Otwarcie I dnia konferencji

Spotkanie ze środowiskiem twórczyń i twórców związanych z Pracownią 3D i Zdarzeń Wirtualnych II ASP w Warszawie.

O metodzie twórczej, praktykach edukacyjnych, metodyce i metodologii opowiedzą kierujący pracownią Jakub Wróblewski, Przemysław Danowski i Andrei Isakov.

Agata Chodera, Krystyna Jędrzejewska-Szmek, Palina Komarova, Agata Konarska, Mateusz Kowalczyk, Dobrosława Król – absolwent/ki i studentki Pracowni 3D i Zdarzeń Wirtualnych, prezentujący/e aktualnie swoje prace na wystawie „Liminal – stan przejściowy”.

II DZIEŃ – 6.11.2021 (sobota) godz.10:00-16:00

BLOK I 

10:00-10:15
Anna Nacher (Instytut Sztuk Audiowizualnych, Uniwersytet Jagielloński)
Metaverse i współczesne dystopie: w poszukiwaniu krytycznych, zaangażowanych odbiorców rzeczywistości wirtualnej 
10:15-10:30
Matylda Szewczyk (Instytut Kultury Polskiej Uniwersytet Warszawski)
VR: nowe doświadczanie rzeczywistości. Próba zapisu

10:35-10:50
Piotr Fortuna (Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
Granice symulacji. Inscenizowane życia wirtualnych influencerek 

10:50-11:20
Dyskusja po wystąpieniach

11:20 – 11:40
Przerwa kawowa

BLOK II 

11:40-11:55
Jerzy Stachowicz (Instytut Kultury Polskiej,  Uniwersytet Warszawski)
VR w codziennym życiu, czyli presja przyszłości wyobrażonej 

12:00-12:15
Michał Krzykawski  (Centrum Badań Krytycznych nad Technologiami Uniwersytet Śląski w Katowicach)
Rzeczywistość wirtualna i jej granice. Perspektywa organologiczna

12:15-12:45
Dyskusja po wystąpieniach

12:45 – 13:25
Przerwa kawowa

BLOK III 

13:25-13:40
Tomasz Rakowski (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego)
Etnografia twórcza i sztuka społeczna 

13:45-14:00
Piotr Cichocki (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego)
Elektroniczna kohabitacja / cyfrowe współdziałania 

14:00-14:30
Dyskusja po wystąpieniach

14:30 – 14:50
Przerwa kawowa

BLOK IV 

14:50-15:50
Panel podsumowujący

___________________________

Organizatorzy:

Instytut Kultury Polskiej, Wydział Polonistyki Uniwersytet Warszawski

Galeria Arsenał w Białymstoku

Pracownia 3D i Zdarzeń Wirtualnych II Wydziału Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie

Partner technologiczny: Szkoły Infotech

Moderatorka: Zuzanna Sękowska

Koordynacja: Eliza Urwanowicz-Rojecka

Opieka techniczna/stream, dokumentacja: Kacper Gorysz, Kamil Popko (Infotech),  Bartek Krot, Aleksander Sakowicz, Maciej Zaniewski

Obsługa fb / kontakt z publicznością online: Gabriela Owdziej

Redakcja i korekta: Ewa Borowska

Identyfikacja wizualna: Renata Motyka

Wydarzenie współfinansowane ze środków Uniwersytetu Warszawskiego, w tym z programu Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza

Wystawa Pracowni 3D i Zdarzeń Wirtualnych II Wydziału Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie

Uczestniczki i uczestnicy: Agata Chodera, Przemysław Danowski, Andrei Isakov, Palina Komarova, Agata Konarska, Mateusz Kowalczyk, Dobrosława Król, Krystyna Szmek, Jakub Wróblewski

Kuratorka: Zuzanna Sękowska

Koordynacja: Eliza Urwanowicz-Rojecka

Identyfikacja wizualna: Renata Motyka

Galeria Arsenał w Białymstoku
22.10–10.11.2021

„Liminal – stan przejściowy” to wystawa wybranych projektów stworzonych przez artystów z Pracowni 3D i Zdarzeń Wirtualnych II Wydziału Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Prace powstały pod kierunkiem dra hab. Jakuba Wróblewskiego, we współpracy z Andreiem Isakovem i Przemysławem Danowskim. Prezentacja obejmuje m.in.: Lovestory Jakuba Wróblewskiego, Andreia Isakova i Przemysława Danowskiego, Master of Reality Agaty Chodery, Lunatic Paliny Komarovej, Let’s Pray Agaty Konarskiej, Działanie Live Mateusza Kowalczyka, Warszawę Dobrosławy Król oraz VR Lab Krystyny Szmek. Ekspozycja stanowi próbę zbadania i omówienia zjawiska „zdarzenia wirtualnego”, dostrzeżenia jego wymiaru kulturowego, kulturotwórczego i funkcji praktyk z nim związanych. 

Przenoszenie wrażeniowości, dzielenie się wrażeniem, przekładanie narracji na działania technologiczne; uwrażliwienie na wzajemną obecność, praktyki opiekuńcze, kolektywny charakter działań – to według nas najważniejsze zagadnienia budujące scenariusz tej ekspozycji. Zadajemy pytania o różne aspekty praktyki twórców poruszających się w obszarze nowych mediów / rzeczywistości transmedialnej – o to, jak i w jakim celu przekazywana jest opowieść, za pośrednictwem jakich estetyk i technologii użytych w procesie twórczym?

Jedną z najważniejszych kwestii zdaje się wspólnotowy i wspólnototwórczy charakter pracy z wirtualną rzeczywistością / nowymi mediami, jak również jej potencjał tworzenia wspólnoty doświadczenia. Pracownię traktujemy jako pole doświadczeń, delegowania wiedzy, miejsce powoływania tymczasowego kolektywu, który zawiązuje się i rozwiązuje. Chodzi o uchwycenie śladu swoistej metody komunikacyjnej i tego, co jako trwały duch czy specyfika pracy wykształciło się w środowisku. 

Wystawa w zamyśle jest przypadkiem otwartym, ćwiczeniem, teoretycznym tripem – przebiegającym w procesie uczestniczenia, włączania weń odbiorców. Towarzysząca jej konferencja będzie miała charakter warsztatu seminaryjnego, próby zainicjowania krytycznego namysłu nad lokalną specyfiką praktyk osnutych wokół rzeczywistości multimedialnej – w odniesieniu do sposobu myślenia o zdarzeniach wirtualnych zaproponowanego przez Pracownię 3D i Zdarzeń Wirtualnych II, a w szerszym wymiarze – do specyfiki pracy z rozszerzoną rzeczywistością w ogóle.

Po zakończeniu działań ukaże się publikacja cyfrowa, opatrzona krytycznym komentarzem teoretycznym, zbierająca doświadczenia „przeniesienia” działań Pracowni do Galerii Arsenał w Białymstoku oraz najważniejsze wnioski płynące z warsztatu teoretycznego. Wystawa i towarzyszące jej działania są kolejną odsłoną cyklu wydarzeń prezentujących działalność Pracowni 3D i Zdarzeń Wirtualnych II w Galerii Arsenał.